Stel je voor, je bent een boer die eten produceert maar je inkomen is zo laag dat je producten die je verbouwt zelf nooit zou kunnen kopen. Dat zou in 2023 toch niet meer moeten kunnen?
Recent bestudeerde ik de ‘Superlijst Sociaal 2023’ en bezocht ik het evenement ‘Super Sociaal’ van Solidaridad. Hierdoor heb ik veel geleerd over waarom deze problematiek nog steeds gaande is. Binnen vele productieketens gaat zo’n 4-9% van de omzet bijvoorbeeld maar naar kleine boeren. Verschillende partijen zullen de handen ineen moeten slaan om verandering teweeg te brengen. Een vooruitstrevende aanpak is nodig van de politiek, supermarkten en de consument.
De Supermarkten
In de ‘Superlijst Sociaal 2023’ scoort helaas nog geen enkele van de onderzochte supermarkten een voldoende. Lidl loopt voorop met een score van 44,5% op de onderzochte criteria (zie afbeelding voor het volledige overzicht).
Het raakt me dat er anno 2023 wereldwijd zo veel mensen zijn die niet voldoende betaald krijgen voor het werk wat ze leveren. In Nederland gebeurt dit gelukkig niet zo vaak, maar in het buitenland ligt dat helaas vaak anders. Met name veel tropische boeren in de bananen, ananas, mango, cacao, koffie thee, rijst en palmolie teelt zitten in een lastige situatie. Het is een complex probleem en veel Nederlandse bedrijven (waaronder supermarkten) nemen momenteel geen verantwoordelijkheid voor hun eigen productieketens. Met name de inkopers zouden hier grote invloed op uit kunnen oefenen door betere keuzes te maken. Het Centraal Bureau Levensmiddelen (CBL) legt uit dat Nederlandse supermarkten graag verandering willen en inmiddels al drie jaar(!) bezig zijn met het in kaart brengen van het gat tussen de huidige inkomens van bananenboeren en een leefbaar inkomen voor de boeren en loon voor de arbeiders. Er wordt dus veel tijd geïnvesteerd in onderzoek naar één product, maar nog weinig gedaan. Verder zijn supermarkten bang voor kostprijsverhoging en worden inkopers vaak alleen beloond voor lage inkoopprijzen.
De Politiek
Het Initiatief Duurzaam & Verantwoord Ondernemen (IDVO) is al een tijd bezig met een nieuw wetsvoorstel (Wet verantwoord en duurzaam internationaal ondernemen) om de situatie van arbeiders en boeren in productieketens te verbeteren. Aan de hand van deze wet zouden bedrijven in de toekomst hun productieketens in kaart moeten brengen, inclusief (mogelijke) misstanden voor mens, milieu en klimaat. Met name het CDA en de VVD proberen dit tegen te houden. Vele bedrijven hebben zich inmiddels al aangesloten bij dit initiatief en zijn voor, maar de supermarkten nog niet. Die vinden dat er eerst Europese wetgeving moet komen en daarna pas Nederlandse wetgeving. Het is jammer om te zien dat zij geen vooruitstrevende positie innemen. We zouden juist een voorbeeld kunnen zijn voor andere Europese landen. Ook zou dit commercieel voordeel kunnen bieden op de lange termijn, omdat Nederland dan ervaring zou hebben in een nieuwe aanpak waar anderen van willen leren.
De Consument
Ik denk dat ik voor vele consumenten spreek als ik zeg dat ik graag een paar cent extra zou willen betalen voor mijn boodschappen, als dit zou betekenen dat boeren dan een leefbaar inkomen zouden krijgen. Solidaridad zegt dat het inderdaad zo makkelijk zou moeten zijn, en dat zelfs bij bepaalde ketens (zoals cacao) de consument niet eens voor de extra kosten zou moeten opdraaien. Dit omdat er zulke grote winstmarges voor bedrijven zijn binnen deze ketens.
Vaak wordt de consument (ten onrechte) verantwoordelijk gehouden voor het creëren van een duurzamere samenleving. Het is zeker waar dat de vraag het aanbod kan beïnvloeden, maar tegelijkertijd ligt natuurlijk niet alle verantwoordelijkheid bij de consument.
Hoe nu verder?
Ik hoop dat verschillende partijen gaan kijken naar hun aandeel in deze situatie en dat ze stappen gaan zetten om een bijdrage te leveren.
Aan de supermarkten:Begin met het zetten van stappen op het gebied van inkopen. De business case is duidelijk: inkopen voor een betere wereld is nodig. Odin foodcoop is een mooi voorbeeld van hoe het anders kan, met directe en lokale inkoop.
Aan de politiek:
Durf een voorloper te zijn. Het staat vast dat we vooruit moeten en dat deze werkwijze niet langer zo door kan gaan. Wij zijn als land vaak vooruitstrevend en zouden een voorbeeldfunctie in kunnen nemen. Op de lange termijn zal dit ook commercieel voordeel met zich meebrengen.
Aan de consument:
Als het mogelijk is, probeer op keurmerken te letten zoals ‘Fairtrade’ en ‘Tony’s Open Chain’ en probeer lokaal en/of rechtstreeks van de boer te kopen.
Iets wat iedereen kan doen:
Teken de deze petitie van Solidaridad. Dan zorgen wij er samen voor dat de mensen die ons eten produceren zelf ook voldoende verdienen om eten te kopen!
Mocht je vragen hebben, stel ze gerust hieronder.
Liefs,
Inge
PS Het evenement Super Sociaal kan je hier online terug kijken.
Comments